تبریزتریپ

خانه گنجه‌ای‌زاده از بناهای تاریخی شهر تبریز است و معماری مختلطی از سبک اواخر قاجاریه دارد. این خانه ۳ هزار مترمربع مساحت دارد و اعیانی آن در ۳ طبقه متشکل از تعدادی اتاق در یک ردیف بدون اندرونی و بیرونی است
استفاده از زاویه‌های تیز در ساخت خانه گنجه‌ای‌زاده و پنجره‌های مستطیل شکل بدون خمیدگی‌های معمول بناهای ایرانی در ساختمان این بنا شاهد زنده آغاز معماری مدرن و فاصله گرفتن از معماری سنتی ایرانی در تبریز است.

هر چند تاریخ ساخت خانه گنجه‌ای زاده به اواخر قاجاریه برمی‌گردد، ساخت زیرزمین‌های خاص دوره اواخر قاجاریه رنگ و بوی معماری عصر اواخر قاجاریه را در مقایسه با معماری قاجار در این بنای تاریخی بیشتر می‌کند. این بنای تاریخی در حال حاضر بخشی از دانشکده معماری می‌باشد.

این بنا شامل دو بخش است. بخش شرقی متعلق به دوره قاجاریه و بخش غربی که اواخر قاجاریه اول به ساختمان قبلی اضافه شده است. نمای شرقی رو به طرف جنوب ساخته شده و پلان معماری آن با ساختمان قدکی قابل مقایسه است.

هسته اصلی این ساختمان اتاق طنبی (نشیمن) است که در طرفین آن راهروهای ورودی و در جانبین آن اتاق‌های جانبی (گوشوار) قرار گرفته است. از پیش آمدگی اتاق‌های گوشوار به عنوان ایوان ستون‌داری استفاده شده است.

ایوان شامل ۵ دهنه می‌باشد که با قوس‌های نیم دایره پوشش شده است. در بخش شمالی طنبی نیز ایوانی با ۳ دهنه وجود داشته است که مشرف به حیاط اندرونی بوده است.

حیاط اندرونی شمالی در طول زمان از بین رفته و سمت شمالی طنبی را دیوار کشیده‌اند. این بخش ساختمان در ۳ طبقه شامل زیر زمین، طبقه همکف و طبقه اول احداث شده است. در زیر اتاق طنبی حوضخانه قرار دارد.

بخش غربی مجموعه مربوط به اواخر قاجاریه اول است و ورودی آن شرقی به غربی است و هر بال راهرو ۳ اتاق و جمعاً دارای ۶ اتاق است. این بخش نیز در ۳ طبقه شامل زیرزمین، همکف و طبقه اول ساخته شده است.

این خانه دارای ایوان ستونداری در جبهه شرقی است. ازاره هر دو بخش از بنا با سنگ‌های اسپراخون حفاظت و تزئین شده و نماهای خارجی و زیرزمین‌ها آجری است. مصالح به کار رفته در ساختمان شامل سنگ، آجر، گچ، آهک و چوب می‌باشد.

پلان‌های معماری، ترکیب دو بخش مجموعه، ایوان‌ها، راه پله‌های دو طرفه و کاربرد مطلوب آجر از خصوصیات بارز این بنا است.
این اثر با شماره ۶۰۲۱ در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

منبع: سی‌ایران