tabriztrip

تبریزتریپ

خبر آخر: بازسازی مجموعه تاریخی حسن پاشا کلید خورد

مسجد حسن‌پاشا یکی از مساجد قدیمی تبریز است که در محوطهٔ بازار دوه‌چی و میدان صاحب آباد واقع شده‌ است.
گنبدهای زیبای این مسجد از چهارسو دارای منافذی است که با سنگ های مرمرین مزین و چهار دیوارهای بلند آن با اسلیمی ها ، ترنج ها ،گلها و بوته های متنوع و کتیبه های متعدد ، حجاری و زینت داده شده است . اسناد تاریخی همچنین نشان می دهد مراسم باشکوه عزاداری و دیوانی کهن شهر تبریز قرن ها در این مسجد برگزار می شد. ساخت مجموعه نصریه در اواخر قرن هشتم هجری قمری در میدان صاحب آباد تبریز آغاز شد که علاوه بر احداث مسجدی زیبا و باشکوه، بیمارستانی مجهز در کنار آن تاسیس شد. اوزون حسن، پادشاه سلسله آق قویونلوها که تبریز را پایتخت خویش قرار داده بود، بنای این مسجد را با سنگ و سرب نهاد و به طرز سلاطین عثمانی آن را به انواع شاهکارهای هنری و معماری و کتیبه های گران قیمت مزین ساخت . مستندات تاریخی نشان می دهد که رونق این مسجد تا قرن دهم هجری ادامه داشت و با شکل گیری حکومت صفویه و انتخاب مجدد تبریز به عنوان پایتخت اولیه آنها، مساجدی در اطراف آن احداث شد. زلزله سال ۱۱۹۴ هجری قمری بخشهایی از این مجموعه، بازار و مسجد را تخریب کرد و علاوه بر آن واقع شدن این مجموعه تاریخی و مذهبی در کنار مهرانرود که از مرکز شهر تبریز می گذشت، به علت طغیان رودخانه و سیلاب های آن آسیب هایی را به این مجموعه وارد ساخت.

در دوره قاجار دوباره این مسجد بر روی بقایای اصلی ساخته شد و در معماری دوره قاجاریه از آن عظمتی که اسناد تاریخی و سیاحان از کاشی کاریها، حجاریها ، گنبدهای عظیم ، صفه سازی مرتفع و ستون های بی نظیر محراب مسجد اوزون حسن ذکر کرده بودند، چیزی دیده نمی شد . اکنون حوزه شناخت پژوهشگران از میدان صاحب آباد و مجموعه اوزون حسن تبریز مختص به اطلاعات کتابخانه ای بوده و این نبود شناخت دغدغه بزرگی است که گریبانگیر استادان و دانشجویان دانشکده های معماری ایران شده است . خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی کشور در دهه ۷۰ طرح کلیات بازسازی فرضی براساس شواهد معماری مجموعه اوزون حسن را با هدف بازیابی بقایای یکی از دوره های مهم معماری و شهرسازی ایران تهیه کرد . این مجموعه تاریخی که در سال ۵۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، بر اساس طرح ساماندهی مجموعه اوزون حسن در سال ۱۳۷۲ در معاونت اجرایی سازمان میراث فرهنگی به تصویب رسید و در همان سال در کمیسیون ماده ۵ شهرداری تبریز نیز اجرای این طرح مورد تصویب نهایی قرار گرفت . براساس این طرح کل مجموعه به غیر از بخش مسجد زمستانی باید تخریب و بازسازی شود و در همین زمینه سرای نصریه که بر روی بقایای بیمارستان (مسکین خانه) ساخته شده بود تخریب و به سیاق معماری فلات داخلی و به صورت بنای میانسرا دار با مصالح جدید بازسازی شد .