تبریزتریپ

خانه‌ی ختایی‌ها از خانه‌های قدیمی تبریز است که از دوران قاجار (حدود ۱۵۰ سال قبل) به یادگار مانده است. این خانه در حوالی خیابان باغ شمال، در بن بست ختایی واقع در کوچه‌ی «صدر» قرار گرفته است. ختایی‌ها بازگانانی بودند که از ثروتمندترین خانواده‌های آن دوران در تبریز محسوب می‌شدند. اهالی خانه توانسته بودند با محافظه کاری و درایت، خود را از آسیب‌های جنگ و انقلاب آذربایجان در امان نگه دارند اما در روز اول محرم سال ۱۳۳۰ با وجود اعلام آتش بس، روس‌ها به این خانه حمله کرده و کسانی که قرآن به‌سر در زیرزمین مخفی شده بودند را به خاک و خون کشیدند و خانه را غارت کردند.
مساحت این خانه حدود ۷۰۰ متر مربع و زیر بنای آن ۸۰۰ متر مربع است. هنگامی که از یک در چوبی کوچک وارد حیاط می‌شوید حوض آبی زیبایی را می‌بینید که در وسط حیاط خودنمایی می‌کند. پنجره‌های ارسی قاجاری مشرف به ایوان است که ستون‌های سرستون‌دار زیبای آن ابتدا به چشم می‌خورد.  ارتفاع هر یک از این ستون‌ها حدود ۷/۸ متر است. عمارت در ۲ طبقه ساخته شده است و زیرزمینی بسیار زیبایی دارد. در طبقه‌ی اول «اتاق مهمان» یا تالارخانه و یک اتاق نشیمن قرار دارد. هنگام بازسازی این بنا طاقچه‌ای در تالارخانه از زیر خاک و گچ‌کاری‌های ناشیانه پیدا شد. از آن‌ جایی که این خانه به سبک قجری ساخته شده است، پس انتظار می‌رفت حتما اصل «قرینه» در ساخت بنا استفاده شده باشد، به‌همین دلیل به جستجوی طاقچه‌ای دیگر در قرینه‌ی طاقچه‌ی اول پرداختند و طاقچه را از سفیدکاری‌های ناشیانه‌ی ثانویه بیرون کشیدند. اتاق نشیمن کوچک‌تر از تالارخانه است و از طریق راه‌پله‌ای طبقه‌ی اول را به طبقه‌ی دوم وصل می‌کند. در این طبقه دو یا سه اتاق کوچک قرار دارد و چند طاقچه و اجاق برای هیزم روشن کردن قرار دارد.
این عمارت یک حیاط اندرونی نیز دارد که حدود ۵۰ متر است و باغچه‌ای در وسط آن قرار دارد. در زیرزمین در قسمت شرقی این حیاط قرار گرفته است و سقفی طاق مانند دارد و اندرونی را به بیرونی وصل می‌کند. در زیرزمین چند اتاق انباری، آب انبار، تنورخانه و یک دهلیز وجود دارد که داخل آن حوض بسیار زیبایی قرار گرفته که در گذشته همیشه پرآب بود و اهالی خانه برای استراحت روی پشتی‌های گوشه‌ی آن می‌نشستند. در داخل مطبخ خانه هم تنوری وجود دارد که در گذشته با گرمای آن سفره‌ی اهل منزل پربرکت می‌شد. زمانی که روس‌ها اهالی این خانه را به خاک و خون کشیدند، یکی از فرزندان خردسال خانه داخل تنور پنهان می‌شود و پیش روی چشمش خانواده‌اش را قتل عام می‌کنند.
چند مدت این خانه به‌حال خود رها شده و رو به ویرانی بود. اما یکی از شهروندان تبریزی آن را شناسایی و خریداری کرد و با کمک سازمان میراث فرهنگی استان اقدام به بازسازی آن نمود. در بازسازی بنا سعی بر حفظ معماری و تزئینات اصلی بنا شده است تا اصالت قاجاری خود را حفظ کند. خانه‌ی ختایی در ۱۴ مرداد ۱۳۸۲ به شماره‌ی ۹۴۱۰ در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسید. این عمارت توسط شهرداری تبریز خریداری و در ۱۱ آبان ماه ۱۳۸۹ به «خانه‌ی هنرمندان تبریز» تبدیل شد.

آدرس بنا: خیابان ارتش جنوبی، کوچه‌ی صدر، بن بست ختایی‌ها

منبع: کجارو