تبریزتریپ

در آذربایجان علاوه بر بناهای تاریخی و مذهبی، غارهایی وجود دارد که همه در کنار هم فرهنگ مردم این سرزمین را شکل داده اند.

حوالی خلجان در جنوب غربی تبریز و دامنه کوه سهند نیز جزو قسمت ‌های پربار آذربایجان‌ از نظر تاریخی و مدنیت است. به دلیل موقعیت استراتژیک در این منطقه آثار تاریخی قابل توجهی وجود دارد.

غار نعیم اثر فاخر معماری صخره‌ ای این منطقه است که مشابه آن در شهر کاشان کشف شده‌ است. این غار در سه طبقه است که در سالن هر طبقه در سمت چپ و راست آن اتاق‌ هایی دو یا سه نفره به اندازه دو در “دو و نیم” متر و به ارتفاع یک و نیم‌ مترساخته شده‌اند، حتی به نظر می رسد شاید بیشتر از سه طبقه نیز باشد.

طبقه اول به طول سه و نیم کیلومتر و دارای ۲۰۰ اتاق در اطراف است که در هر اتاق محل‌ هایی برای استراحت، قراردادن شمع و تأمین روشنایی تعبیه شده‌ است. همچنین رودی به طول ۳۰۰ متر برای تامین آب آشامیدنی افراد ساکن در غار، ما بین اتاق ‌ها در سالن جریان دارد. این طبقه به هواکش بزرگی که اهالی به آن برج می‌ گویند، ختم می ‌شود.

ورودی طبقه دوم از راه سقف طبقه اول، بعد از طی ۱۵ متر از ورودی اصلی غار دیده می‌ شود که موقع ورود به این طبقه فرد با سه راهی مواجه می ‌شود که یکی آن را به ورودی برمی ‌گرداند، یکی به مکانی نامشخص که احتمالا چاه است هدایت میکند و دیگری نیز فرد را به طبقه دوم می ‌رساند که به طول ۲۰۰ متر و دارای ۲۰ اتاق است. به گفته اهالی منطقه از طبقه دوم به سوم مسیر دسترسی وجود دارد که امروزه به دلیل رسوبات مسدود شده‌ است.

این غار در چهار شاخه ساخته‌ شده است. بخشی از غار در زیر خانه‌ های شرقی خلجان قرار گرفته که اهالی برای نگهداری آذوقه و انباری از آن استفاده می ‌کنند و بخشی نیز در زیر روستای ورنق به طول یک کیلومتر واقع شده است. بخش دیگر به قسمتی مرطوب در شرق متصل و بخش چهارم به منطقه‌ای بنام میندوش منتهی می ‌شود.

در این غار محفظه های هوا و نور به طرف بیرون از طریق سقف غار وجود دارد. در هر ۵۰ متر محفظه‌ هایی به ارتفاع دو تا پنج متر و قطر نزدیک ۷۰ سانتیمتر برای تهویه هوا و تامین روشنایی ساخته شده‌ و نیز بیرون هر اتاق و راهروها جای پیه سوزها دیده می ‌شود.

مکان‌ هایی نیز برای نگهداری حیوانات و همچنین اجاق برای پخت و پز به همراه ظروف قدیمی در غار مشاهده می ‌شود.

در خصوص ظروف و سفال ‌های کشف شده از غار باید گفت سفال ساده نخودی، قرمز و خاکستری رنگ با نقوش مختلف، سفال ساده لعاب ‌دار، سفال لعاب ‌دار گلدار تزیینی و سفال سوخته از محل کشف شده است که تخمین زده میشود مربوط به صده‌ های قبل از اسلام تا دوره اسلامی باشند.

طبق مشاهدات چنین برمی ‌آید که غار به صورت معماری صخره‌ ای و دست کند و با هدف استتار و در امان ماندن از خطرات دشمن و ناملایمات طبیعی ساخته شده ‌است.

ورودی ها و دهانه غار:
دهانه غار به عرض چهار متر و ارتفاع یک و نیم متر است ولی مدخل ورودی ۶۰ در ۶۰ سانتی ‌متر میباشد که در موقع ورود باید ۱۰ متر سینه خیز طی کرد. پس از طی این مسافت، میدان بزرگی دیده می‌ شود که وسط آن چاهی با دهانه‌ای به قطر دو متر و به عمق چهار متر قرار گرفته که به طبقات زیرین دیگر متصل است.

غار دارای چندین ورودی است که اهالی روستا بسیاری از آنها را مسدود و برایشان درب ساخته و قفل زده اند. غار از سمت شمالی به خانه ‌های مردم راه دارد که به دلیل حریم خصوصی امکان ورود وجود ندارد و مشخص نیست این غار به کجا منتهی می ‌شود.

برخی از راه های دسترسی دچار رسوب گرفتگی شده‌ و به طور کامل و دقیق کشف و تاریخ نگاری نشده‌اند و بدون بررسی و پژوهش نیز نمی ‌توان در مورد قدمت و نوع کاربری آن نظری اظهار کرد.

متاسفانه نهادها به خصوص میراث فرهنگی آنچنان که می‌ بایست تا کنون برای این محل ارزشی قائل نشده‌اند. چندین سال قبل نمونه ‌های کشف شده به کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌ شرقی به امید بررسی تحویل داده شده ولی خبری از نتایج بررسی اعلام نشده است. از سوی دیگر نابودی این آثار در واقع به معنای پاک شدن بخش مهمی از تاریخ منطقه است. متاسفانه برخی افراد در پی جست و جوی اشیاء گران قیمت و عتیقه، اقدام به تخریب محل و از بین بردن ظروف و آثار موجود در محل می‌ کنند.