همین ابتدا یادآوری کنیم که اشتباه آدرس دادن یک باور مطلقا نادرست در مورد مردم تبریز است. کافیست از هر کسی که در ۱۰ سال گذشته به تبریز مسافرتی داشته در این‌باره بپرسید تا ادعای ما را تایید کند. حتی افراد بسیاری به شما خواهند گفت که شخص آدرس‌دهنده کار خودش را ول کرده و مسافر و میهمان را تا محل مورد نظرش همراهی کرده است. این کار بیشتر به فرهنگ تبریز می‌خورد تا شایعه‌ها و باورهای نادرست غیر از این.
در این نوشته تلاش می‌کنیم دلایل و چرایی این شایعه را بررسی کنیم و در جهت از بین بردن آن قدمی برداریم. قدمی برای جلوگیری از گم‌شدن شما در سفرتان به تبریز.
شاید باورش برایتان سخت باشد ولی زبان مردم تبریز ترکی‌ست
نکته مهم این است که مردم تبریز و آذربایجان به زبان ترکی سخن می‌گویند و انتظار اینکه چون زبان رسمی کشور فارسی‌ست همه‌ی مردم موظفند به منِ میهمان به فارسی پاسخ بدند همانقدر نادرست هست که به فرانسه بروید و انتظار داشته باشید همه‌ی مردم فرانسه به زبان انگلیسی با شما حرف بزنند چون زبان بین‌المللی انگلیسی‌ست. زبان هر منطقه‌ای با ارزش است و طبیعی‌ست که مردم آن منطقه تنها به زبان خودشان مسلط باشند نه زبان دیگری.
با در نظر گرفتن این نکته، شروع مکالمه‌ی شما می‌تواند با این جمله شروع شود: «می‌تونید فارسی صحبت کنید؟» و در صورتی که با جواب مثبت مواجه شدید سوال بعدی‌تان که همان پرسیدن آدرس هست رو بپرسید. جواب منفی؟ نفر بعدی. بالاخره یکی از سه میلیون جمعیت تبریز می‌تواند شما را راهنمایی کند.
انتظار احترام تنها با احترام متقابل ممکن است
همچنین اصلی که همواره در پروسه‌ی پرسیدن آدرس فراموش می‌شود این است که شما بعنوان پرسشگر آدرس به شخص پاسخو نیاز دارید نه شخص پاسخگو به شما. نشستن در خودرو و صدا کردن عابر برای اینکه مسیر خودش را ول کند و به پیش شما بیاید چندان کار محترمانه‌ای نیست و احتمال اینکه آن عابر با گفتن عبارت بلد نیستم یا در حالت بدتر با آدرس اشتباه دادن خطای شما را یادآوری کند بالا می‌رود. نه در تبریز بلکه در هر شهر دیگری.
بپذیرید که آدرس دادن در تبریز سخت است!
تبریز شهری به قدمت عصر آهن است و بافت بخش زیادی از آن سنتی باقی مانده است. برای جابه‌جایی از جایی به جای دیگر خصوصا در بخش سنتی تبریز هزار و یک راه وجود دارد که ممکن است در جایی اشتباه بپیچید و سر از ناکجاآباد دربیاورید. باور کنید این تقصیر مردم تبریز نیست.
جدا از آن بزرگترین مشکل آدرس دادن در تبریز نه از شیطنت مردم آن که از دوگانگی و گاها چندگانگی اسامی محل‌های آن نشات می‌گیرد. مردم تبریز اسامی ترکی اصلی مکان‌ها را به کار می‌برند حال آنکه شما در روی نقشه اسامی فارسی جدید آن را می‌بینید و می‌خوانید یعنی چهار مرحله از حقیقت مطلب دور هستید.
طبیعی‌ست که وقتی شما را از خیابان شهناز (یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تبریز) راهنمایی میکنند روی جی‌پی‌اس با خطا مواجه می‌شوید چون اسم جدید آن خیابان شریعتی‌ست. یا میدان قطب که در حقیقت میدان گرگ نام دارد و مردم تبریز هم آن را «قورد میدانی» خطاب میکنند. از این مثال‌ها صدها مورد دیگر می‌توانم بگویم. از فلکه دانشگاه (میدان جانبازان) بگیرید تا چای‌کنار (علامه طباطبایی) و آبرسان (۷ تیر). شاید حالا خواندن راهنمای اسامی دوگانه خیابان‌ها و محله‌های تبریز خالی از لطف نباشد.
در این مورد واقعا کاری از دست کسی برنمی‌آید جز اینکه اسم ترکی محل را که مردم نیز آنجا را با آن اسم می‌شناسند همان ابتدا یاد بگیرید و تا رسیدن به مقصد پیگیری کنید نه اسامیِ من‌درآوردیِ بی‌اصل و نسبی را که یکی در آن‌سر کشور از خودش اختراع کرده باشد بی‌آنکه ربطی به هویت تبریز داشته باشد و طبعا مردم نیز آن اسم را به‌کار نبرند.
با در نظر گرفتن همه‌ی این‌ها، احتمال اینکه کسی شیطنت کند و به شما آدرس اشتباهی بدهد وجود دارد. ولی نه بیشتر از این احتمال در هر شهر و کشور دیگری. برای رفع این احتمال هم می‌توانید بجای یک‌نفر، از دونفر آدرستان را بپرسید. به همین سادگی 🙂
باشد که هر مسافری بدون خطر و بدون حادثه به مقصدش برسد. امیدواریم سفرتان به تبریز هم شاد و بدون‌حادثه و فراموش‌نشدنی و نقل محافل‌تان باشد.
شهر تبریز است و جان قربان جانان می‌کند
سرمه‌ی چشم از غبار کفش مهمان می‌کند
– محمدحسین بهجت تبریزی (استاد شهریار)
بسیار نادرست است. بنده خودم ۱۰ بار آدرس پرسیدم فارسی کسی درست راهنمایی نکرد نزدیک بود برگردوننمون شهر خودمون. خودم ترک هستم ترکی آدرس پرسیدم قضیه اینجور شد که شما میگی.
مطلبتون به کل اشتباه است.
۱- من تهران هستم و اگه یه شخص خارجی از من سوال بپرسه، با تعصب بی جا و غیر منطقی فارسی حرف نمیزنم. بلکه سعی میکنم انگلیسی پاسخش رو بدم تا متوجه بشه.
۲- بارها در تهران از داخل ماشین آدرس پرسیدم و بارها به افراد داخل ماشین پاسخ دادم و راهنمایی کردم. اتفاقا از داخل پیاده رو به سمت ماشین طرف هم میرم تا بهتر بتونم پاسخش رو بدم. نه به من بی احترامی میشه نه به طرف مقابلم و در نهایت هم از هم تشکر کردیم.
۳- تبریز نصف تهرانم نیست. پس آدرس دادن در تهران خیلی سخت تره. اسم خیابون های تهران هم عوض میشه. من اگه ببینم طرف خیابون رو نمیشناسه اسم جدیدش رو میگم تا متوجه بشه.
فکر نمیکنم مردم تبریز توانایی یادگرفتن اسم جدید خیابون های شهر خودشون رو نداشته باشن. پس این فقط یک بهانه است.
من یک دوستی داشتم که اصلیتش تبریزی بود. آذری هم بلد بود. اما تهران بزرگ شده بود و آذری رو با لهجه فارسی صحبت میکرد. میگفت وقتی تو تبریز با زبان آذری و لهجه فارسی آدرس میپرسم جوابمو نمیدن و حتما باید لهجه هم داشته باشی تا پاسخ درست بدن.
به نظر من این اسمش تعصب نیست. اسمش نژادپرستیه. اسمش نامردی و بی مروتیه که با یک مهمان این چنین برخورد میشه.
خب، متاسفانه تا حالا نشده که به آذربایجان و تبریز سفر کنم. امیدوارم فرصتش بشه (البته بعد از کرونا) اما صحبتهایی که با دوستان دیگه ای که اتفاقا بعضیهاشون ترک و حتی تبریزی بودند دراین مورد داشته ام. این مطلب رو خوندم و همچنین نظرات دوستان دیگه رو. برداشت شخصی ام اینه (شاید هم اشتباهه)
اول، یک مقدار تعصب و هویت طلبی افراطی بالاخره در برخی تبریزیان عزیز وجود داره شاید باعث بشه که به مسافر به چشم یک مهمان نگاه نشه. مطمئنم تبریزیان اکثراً مهمان نوازند و با مرام اما همون جمعیت اندک هم میتونه مسافر رو آزده خاطر کنه.
دوم، بالاخره فرهنگ ها و باورها، کشور به کشور و شهر به شهر تفاوت داره. شما در پرتقال اگر با کسی ناگهان اسپانیایی صحبت کنید اگرچه متوجه میشه اما شاید پاسخ نده اما در ترکیه (خودم شاهدم) که بارها پیش آمده که طرف مقابل (حتی رهگذر) سعی کرده به فارسی جوابم رو بده. این مسائل میتونه ریشه در خیلی چیزها، مثل تاریخ و حتی سیاست داشته باشه. من شخصا اگه جایی سفر کنم که زبانشون رو بلد نباشم به رسم احترام سعی میکنم چند تا عبارت ساده و اولیه یاد بگیرم. مثل «سلام»، «روز به خیر»، «من زبان شما را بلد نیستم» و موثره و احتمالا در تبریز نیز به همین شکل. چه اشکالی داره اگه من در تبریز بگم: «عوز ایستیرم قردش من تورکی دانیشا بیلمیرم»؟ خیلی احتمال داره که طرف مقابل برگرده و به زبان فارسی راهنماییم کنه.
به هر حال باید رفت و از نزدیک دید
زبان رسمی ایران فارسیه . زبان رسمی فرانسه فرانسویه اگه انگلیسی بلد نباشن کسی ازشون ایراد نمیگیره. همه ایرانی ها در مدرسه فارسی یاد میگیرند. تلویزیون نگاه میکنند و به اندازه یک آدرس دادن به زبان فارسی آشنایی دارند. اینکه جواب نمیدن علتش چیز دیگه ایه که لطفا رفع رجوعش نکنین. اگه برعکسش بود و زبان رسمی ترکی بود همه جای ایران بالاخره ترکی حالیشون میشد و مردم جواب آدرس یه ترک رو میدادن مگه یه شهری با خلق و خوی تبریزی ها پیدا بشه و انتظار داشته باشن همه وقتی وارد اونجا میشن زبان محلی اونها رو بلد باشن
ولی من معتقدم اسم تبریز بد در رفته، شما وقتی بخوای تو یه شهر بزرگ به یکی آدرس بدی بایستی از تابلو نشان‌های سطح شهر استفاده کنی که مثلاً به فلان تابلو رسیدی بپیچ به فلان خیابون یا فلان جا، اما صد افسوس بخاطر شهرداری بی‌مسئولیت تبریز ضعیف‌ترین تابلو‌گذاری بین کلانشهرهای ایران متعلق به تبریزه. مث یه ده بزرگ مجبوری به مسافر، بدون اتکا به تابلو و راهنما آدرس بدی، مث مسابقه عمو پورنگ هی چپ چپ و راست راست میکنی که در نهایت باعث گمراهی مسافر خواهد شد. خودم به کرات تجربه کردم این مسئله رو! مهمترین دلیلی که مسافر سخت به مقصد خودش میرسه، نبود تابلو‌های مناسب و راهگشا در سطح شهر هست نه دو اسمه بودن معابر! باور بکنید تبریزیا انقدر شعور دارن که بدون اینکه زبان و فرهنگ خودشونو به غریبه تحمیل کنن هر کاری از دستشون بر بیاد براشون انجام بدن، چرا که خودشون دوس ندارن کسی زبان یا فرهنگشونو به اونا تحمیل کنه. تبریز بعنوان فیروزه جهان اسلام در خدمت همه هموطنان گردشگر عزیز بوده و خواهد بود. منتظر دیدارتونیم
آذربایجانا گلن اؤیرنجی لر توریست لره و حؤرمتلی قوناق لاریمیزا خوش گلدین دییرم
دوستان توجه داشته باشید قبل از مهاجرت یا مسافرت زبان و فرهنگ کشور ها رو بررسی بفرمایید تا در مقصد مورد نظر قشنگترین خاطرات زندگیتون رقم بزنید
Bütün əziz qonaqlarımız
Azərbaycan sizin evinizdir
#آذربایجان_تبریز_تورک 🙏♥️